Το Αχίλλειον στις δόξες του, αρχές του 20ού αιώνα, όταν το είχε αγοράσει για παραθεριστική κατοικία ο Κάιζερ.
Ολα αυτά θα είναι προσβάσιμα και προσιτά στους πολίτες, με τον όρο ότι δεν θα ξεπουληθούν σε ιδιώτες, που για να μεγιστοποιήσουν το κέρδος τους θα καταστήσουν το χώρο προσβάσιμο μόνο σε ανθρώπους με μεγάλη οικονομική επιφάνεια. Γιατί το Αχίλλειο ανήκει ιδιοκτησιακά στην Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (πρώην ΕΤΑ), έχει ενταχθεί για «αξιοποίηση» στο ΤΑΙΠΕΔ και, απ' ό,τι φαίνεται, θα παραδοθεί στο νέο ιδιοκτήτη του «με το κλειδί στο χέρι», αφού δρομολογούνται έργα αποκατάστασης και ανάδειξης τεσσάρων κτηρίων (ανάκτορο, στρατώνες, κτήριο βαρόνου, θυρωρείο και κλίμακα Heine) με κονδύλια από το ΕΣΠΑ, ύψους 14 εκατ. ευρώ.
Το μόνο παρήγορο είναι ότι προστατεύεται από παρεμβάσεις που θα άλλαζαν την όψη του και το χαρακτήρα του ως επισκέψιμου μνημείου, γιατί έχει επανειλημμένα κηρυχθεί (αρχής γενομένης στις 16.3.1967) ιστορικό διατηρητέο μνημείο μαζί με τη δασώδη περιοχή που το περιβάλλει σε ακτίνα δύο χιλιομέτρων. Εχουν κηρυχθεί διατηρητέα όλα τα επιμέρους κτήρια, χωρίς τις μεταγενέστερες προσθήκες τους, ενώ το 2011 καθορίστηκαν και οι μελλοντικές χρήσεις τους. Ετσι, σήμερα που δεν υπάρχει φραγμός στην εκμετάλλευση, δεν μπορεί να μετατραπεί, για παράδειγμα, το ανάκτορο σε ξενοδοχείο ή καζίνο, όπως ήταν παλιότερα.
Τμήματα του ανακτόρου όπως είναι σήμερα, με τα σημάδια του χρόνου να έχουν κλέψει τη λάμψη του.
Η ιστορία του λαμπρού αυτού συγκροτήματος που έχει τεράστια επισκεψιμότητα τους θερινούς μήνες, καθώς είναι το υπ' αριθμόν 1 αξιοθέατο της Κέρκυρας, ξεκινά όταν η αυτοκράτειρα της Αυστροουγγαρίας Ελισάβετ, η γνωστή Σίσι, επισκέφθηκε το 1861 το νησί, φιλοξενουμένη του Αγγλου ύπατου αρμοστή Henry Stoks στο Μον Ρεπό. Η επίσκεψη αυτή ήταν η αφορμή να ερωτευθεί την Κέρκυρα, όπως και τον ελληνικό πολιτισμό που αποτύπωσε σε κάθε γωνιά του παλατιού που έχτισε το 1889 στο χωριό Γαστούρι, με σχέδια των Ιταλών αρχιτεκτόνων Raffaele Caritto και Antonio Landi, στη θέση της βίλας Βράιλα την οποία αγόρασε και γκρέμισε. Η Σίσι αποφάσισε την ανέγερση αυτού του ανακτόρου όταν πέθανε ο μικρός της γιος και ήθελε να απομακρυνθεί για λίγο από την Αυστρία. Η θλιμμένη αυτοκράτειρα, με προβλήματα υγείας, έμενε για μακρά διαστήματα στο Αχίλλειο, όπως το ονόμασε προς τιμήν του ήρωα του Τρωικού Πολέμου που θαύμαζε. Γέμισε το ανάκτορο με αγάλματα εμπνευσμένα από την ελληνική μυθολογία («Επτά Μούσες» και «Αχιλλέας Θνήσκων» του Χέρτερ) και κάλεσε τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της εποχής να διακοσμήσουν το εσωτερικό του με τοιχογραφίες και οροφογραφίες. Δεν πρόλαβε όμως να χαρεί για πολύ, γιατί το 1898 δολοφονήθηκε από έναν Ιταλό έξω από το ξενοδοχείο στο οποίο διέμενε στη Ζυρίχη της Ελβετίας.
Το Αχίλλειο έμεινε τότε εννέα χρόνια κλειστό, έως ότου το 1907 αγοράστηκε από τον Κάιζερ, έναν πολύ καλλιεργημένο άνθρωπο, που λάτρευε επίσης τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Επί Κάιζερ έγιναν επισκευές, μετατροπές και κατασκευάστηκε το κτήριο των στρατώνων για τη φρουρά του, σε σχέδια τού Ε. Τσίλερ. Αναφέρεται πως τότε στήθηκε και το εμβληματικό άγαλμα του Αχιλλέα, με την επιγραφή «Στον μέγιστο των Ελλήνων, από τον μέγιστο των Γερμανών».
Εφτά χρόνια αργότερα, το 1914, κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, το συγκρότημα στέγασε το στρατιωτικό νοσοκομείο και πέρασε στην ιδιοκτησία του ελληνικού Δημοσίου. Αργότερα, για ένα διάστημα ερημώθηκε και το 1962 δόθηκε στη γερμανική εταιρεία Καζίνο, η οποία το λειτούργησε ως καζίνο ώς το 1982. Από το 1982 ώς το 1992 ανέλαβε ο ΕΟΤ τη λειτουργία του καζίνου και το 1994 το ισόγειο του ανακτόρου έγινε μουσείο, όπως είναι και σήμερα, με έκθεση επίπλων και προσωπικών αντικειμένων της Ελισάβετ και του Κάιζερ.
Σύμφωνα με την προμελέτη που εγκρίθηκε πρόσφατα από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεοτέρων Μνημείων, που εισηγήθηκαν η Ανδρονίκη Μιλτιάδου, προϊσταμένη της Διεύθυνσης Μελετών Μουσείων και Πολιτιστικών Κτηρίων, και η Αθηνά Αθανασιάδου, προϊσταμένη της Διεύθυνσης Τεχνικών Ερευνών Αναστήλωσης, θα γίνουν επεμβάσεις: στο ανάκτορο (έκτασης 3.147 τ.μ.), προκειμένου να έχει αμιγώς μουσειακή χρήση σε όλους τους ορόφους και όχι μόνο στο ισόγειο, όπως είναι σήμερα· εκτεταμένες επεμβάσεις θα γίνουν, επίσης, στο κτήριο των στρατώνων (2.051 τ.μ.), για να λειτουργήσει ως χώρος πολλαπλών χρήσεων, γραφείων και υποστηρικτικών λειτουργειών του μουσείου, στο κτήριο βαρόνου (348 τ.μ.), που μπορεί να γίνει εστιατόριο, και στο θυρωρείο (347 τ.μ.), το οποίο θα στεγάσει το εκδοτήριο εισιτηρίων, το γραφείο πληροφόρησης και εξυπηρέτησης κοινού. Ειδικότερα:
* ΑΝΑΚΤΟΡΟ. Δεσπόζει του συγκροτήματος, καθώς είναι κτισμένο στο υψηλότερο σημείο του κτήματος· πάσχει από οξειδώσεις μεταλλικών στοιχείων σε οροφές και πατώματα που έχουν μείνει χρόνια εκτεθειμένα, πάσχει επίσης από ανερχόμενη υγρασία στους τοίχους τού ισογείου και από ρηγματώσεις. Μετά την ολική επισκευή του, η μελετητική ομάδα (Obermeyer Hellas, Αλφα Μελετητική, Ευγενία Λαγκαδινού και Δόμος Σύμβουλοι Μηχανικοί) πρότεινε να επεκταθεί η μουσειακή χρήση του στον πρώτο και στο δεύτερο όροφο και να αναβιώσουν οι χώροι όπως ήταν όταν ζούσε εκεί η Σίσι και έπειτα ο Κάιζερ με τους επιφανείς προσκεκλημένους τους. Στη μεγάλη αίθουσα του τελευταίου ορόφου και του αιθρίου των Μουσών, όπου γίνονταν κατά καιρούς συνεστιάσεις και κάποιες εκδηλώσεις (εκεί έγινε η Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. το 1994), θα φιλοξενούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως περιοδικές εκθέσεις κ.λπ. Εκεί τοποθετείται και το πωλητήριο, ενώ στον ημιώροφο (σήμερα σε αχρησία) θα διαμορφωθούν χώροι εκπαιδευτικών προγραμμάτων, εργαστηρίων κ.λπ.
* ΣΤΡΑΤΩΝΕΣ. Σήμερα δεν θυμίζουν καθόλου την εποχή που στέγαζαν τη φρουρά του Κάιζερ, γιατί έγιναν επεμβάσεις, αρχικά για τη φιλοξενία καλεσμένων του καζίνου, αλλά και το 1992-1994, για τη φιλοξενία της Συνάντησης Κορυφής. Το κτήριο αυτό είναι διώροφο, απλό, χωρίς διακοσμητικά στοιχεία, διατηρείται σε καλή κατάσταση, αλλά είναι κλειστό. Μετά τις εσωτερικές διαρρυθμίσεις του, θα λειτουργήσει συμπληρωματικά με το μουσείο. Πάνω θα διαμορφωθούν χώροι πολλαπλών χρήσεων, ενδιάμεσα γραφεία και κάτω βοηθητικοί χώροι.
* ΚΤΗΡΙΟ ΒΑΡΟΝΟΥ. Κτίστηκε μαζί με το ανάκτορο από τους Ιταλούς αρχιτέκτονες Caritto και Landi και ήταν οι στάβλοι του παλατιού. Στο Μεσοπόλεμο στέγασε το Δημοτικό Σχολείο Γαστουρίου και το 1958 μετατράπηκε σε κατοικία του ιδιοκτήτη του καζίνου, βαρόνου Hartmann von Richthoffen, εξ ου και η σημερινή ονομασία του. Είναι απλής κατασκευής, με νεοκλασικά στοιχεία και μεγάλες σταβλόπορτες.
«Ο Αχιλλέας θνήσκων» του Χέρτερ και το παλάτι σε σχέδια Καρίτο και Λάντι.
Παρ' όλο που έχει εξυγιανθεί εξωτερικά, παρουσιάζει εκτεταμένα προβλήματα υγρασίας και αποσαθρώσεως, κυρίως στα μεταλλικά στοιχεία. Χρειάζεται εκτεταμένες επεμβάσεις, προκειμένου να λειτουργήσει στο ισόγειο καφενείο και στον όροφο εστιατόριο και πωλητήριο αναμνηστικών.
* ΘΥΡΩΡΕΙΟ. Στην είσοδο του συγκροτήματος είναι το θυρωρείο, που αντιμετωπίζει προβλήματα ετοιμορροπίας. Η μελέτη προβλέπει στο ισόγειο να γίνει εκδοτήριο εισιτηρίων και πληροφόρησης των επισκεπτών, στο πρώτο υπόγειο ιατρείο-αναρρωτήριο για όλο το συγκρότημα, χώρος του φύλακα και παραμονής τού προσωπικού και στο δεύτερο υπόγειο εντευκτήριο για το κοινό όλου του συγκροτήματος, παρασκευαστήριο και αποθήκη. Για όλα τα κτήρια προβλέπονται συστήματα ύδρευσης, πυρόσβεσης και ασφάλισης.
* ΚΛΙΜΑΚΑ ΗΕΙΝΕ. Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι, για όσους περιηγούνται στους κήπους του συγκροτήματος, είναι η κλίμακα Heine, μήκους 200 μέτρων (σήμερα κλειστή), που συνδέει το ανάκτορο με την προβλήτα στην ακτή. Η μνημειακή αυτή κλίμακα αποτελείται από ένα περιστύλιο στο ψηλότερο σημείο της, ένα κυκλικό περίπτερο με έξι κίονες ιωνικού ρυθμού από λευκό μάρμαρο, που είχε επισκευαστεί το 1992-1993, ένα στρογγυλό σιντριβάνι, τρεις κόγχες με μαρμάρινη κρήνη σε σχήμα αχιβάδας στη μεσαία, μαρμάρινες σκάλες, βοτσαλωτά πλατύσκαλα, ένα κενοτάφιο και 38 βοτσαλωτές βαθμίδες που καταλήγουν στον παραλιακό δρόμο στο ύψος της αποβάθρας.
Η κλίμακα Heine ήταν στολισμένη με αγάλματα, όπως του ποιητή Heine στο περιστύλιο απ' όπου πήρε και το όνομά της. Το άγαλμα αυτό αντικαταστάθηκε από το άγαλμα της Ελισάβετ, το οποίο βρίσκεται πλέον στην κεντρική είσοδο του ανακτόρου. Τα μαρμάρινα σκαλοπάτια έχουν σπάσει σε πολλά σημεία και σε κάποια άλλα έχουν εντελώς καταστραφεί. Χόρτα και χώμα κυριαρχούν σε μεγάλα τμήματα της περίφημης αυτής κλίμακας που ήταν το στολίδι του ανακτόρου. Η αποκατάστασή της θα συμβάλει στην ανάδειξη όλου του συγκροτήματος και θα βοηθήσει τους επισκέπτες να αισθανθούν σαν προσκεκλημένοι των Ευρωπαίων εστεμμένων που έζησαν λίγο σε αυτούς τους χώρους, αλλά άφησαν ανεξίτηλο το ίχνος τους.
