Ακόμα κι αν δεν έχετε καλλιεργήσει ποτέ στο παρελθόν, τώρα είναι η στιγμή να αρχίσετε φυτεύοντας τομάτες σε γλάστρες! Αν δεν έχετε χώρο, αν όλος κι όλος ο χώρος που διαθέτετε είναι μια αυλή, μια ταράτσα, μια βεράντα ή κάνα-δυό μπαλκόνια, οι τομάτες σε γλάστρες είναι το ιδανικό φυτό για να ξεκινήσετε τη νέα σας καλλιεργητική καριέρα! Πρώτα απ' όλα, η τομάτα είναι το ευκολότερο ή ένα από τα ευκολότερα στην καλλιέργεια φυτά. Με την κατάλληλη φροντίδα και λίγη προσοχή, μερικές γλάστρες με τοματιές θα σας προσφέρουν όλο το καλοκαίρι φρέσκιες και ζουμερές τομάτες χωρίς σχεδόν καθόλου κόπο.

Υπάρχουν όμως κάποιοι βασικοί κανόνες για την επιτυχή καλλιέργεια σε γλάστρες και ακριβώς αυτούς προσπαθούμε να εξηγήσουμε μ' αυτό το άρθρο. Το βασικό πρόβλημα που μπορεί να συναντήσετε στην καλλιέργεια σε γλάστρες είναι το πότισμα. Το χώμα μέσα στη γλάστρα είναι λίγο και μπορεί να στεγνώσει γρήγορα αφήνοντας το φυτό διψασμένο. Ή μπορεί να ρίξατε πολύ νερό και η αποστράγγιση να μην ήταν καλή με αποτέλεσμα το φυτό να ασφυκτιά. Μέσα στις μεγάλες ζέστες του καλοκαιριού ίσως οι γλάστρες σας να ζεσταίνονται πολύ κι αυτό σημαίνει πως πρέπει να ποτίζετε συχνότερα (ίσως και δυό φορές τη μέρα) και το νερό θα πρέπει να παραμένει περισσότερο χρόνο μέσα στις γλάστρες. Σε μια τέτοια περίπτωση, προσθέστε λίγο κομπόστ στις γλάστρες και θα δείτε μεγάλη διαφορά. Ένα άλλο πρόβλημα με το συχνό πότισμα είναι πως το λίπασμα μπορεί να ξεπλένεται και να φεύγει, οπότε τα φυτά σας μένουν πεινασμένα. Η λύση: Ρίξτε λίπασμα μακράς διαρκείας.
Τι πρέπει να προσέχετε γενικά

    Χρησιμοποιήστε μεγάλες γλάστρες
    Ο κανόνας είναι: Όσο μεγαλύτερη η γλάστρα, τόσο το καλύτερο. Ο τομάτες είναι μεγάλα φυτά. Ανάλογα με την ποικιλία, μπορούν να φτάσουν σε ύψος 1,80 με 2,00 μέτρα και πλάτος τα 60 εκατοστά. Αντίστοιχα μεγάλος πρέπει να είναι και ο χώρος για το ριζικό τους σύστημα. Γι' αυτό πρέπει να χρησιμοποιείτε μεγάλες γλάστρες. Περισσότερα για τις γλάστρες παρακάτω.

    Χρησιμοποιήστε κομπόστ στις γλάστρες σας
    Όταν καλλιεργούμε τομάτες στο χώμα, χρησιμοποιούμε κομπόστ. Γιατί όχι και στις γλάστρες μας; Το κομπόστ είναι το καλύτερο υλικό για τα φυτά και βοηθάει το ριζικό τους σύστημα να παραμένει δροσερό και υγρό τις μεγάλες ζέστες του καλοκαιριού. Προσθέστε κομπόστ στο φυτόχωμα των γλαστρών σας σε αναλογία 25%. Κάντε εδαφοκάλυψη στο χώμα της γλάστρας για να διατηρείται η υγρασία (ένα στρώμα κομπόστ πάχους 5 εκατοστών αρκεί). Δείτε περισσότερα για το κομπόστ εδώ.

    Ρίχνετε συχνά λίπασμα
    Είναι πολύ καλύτερο να ρίχνετε από λίγο λίπασμα πολλές φορές παρά περισσότερο λίπασμα λίγες φορές. Ρωτήστε στο φυτώριο ή στο κατάστημα που θα πάρετε τα φυντάνια σας τι λίπασμα να χρησιμοποιείτε. Αν βρείτε οργανικό λίπασμα, ακόμα καλύτερα. Φυσικά, είναι καλύτερο να χρησιμοποιείτε λίπασμα μακράς διαρκείας (αργής διάλυσης).

    Βεβαιωθήτε ότι τα φυτά σας έχουν αρκετή ηλιοφάνεια
    Τα μπαλκόνια, οι βεράντες και οι ταράτσες είναι καλά σημεία για τα φυτά σας, αλλά καλού-κακού εξετάστε αν προσφέρουν τουλάχιστον 6 ώρες ηλιοφάνεια κάθε μέρα. Επίσης, φροντίστε με κατάλληλα υποστηρίγματα να σκαρφαλώσουν καλά οι τοματιές σας ώστε να λιάζονται καλά γιατί έτσι θα κάνουν περισσότερους και καλύτερους καρπούς.

    Η πολλή ζέστη μπορεί να βλάψει τις τομάτες σας
    Οι τοματιές δένουν τους καρπούς τους σε θερμοκρασίες μεταξύ 13 και 30 βαθμών Κελσίου. Το καλοκαίρι οι γλάστρες μπορεί να ζεσταθούν πολύ ιδίως αν είναι σκουρόχρωμες. Αν οι γλάστρες σας είναι μικρές, αν ξεχνάτε να τις ποτίζετε και αν δεν έχετε σκεπάσει το χώμα τους (εδαφοκάλυψη), τότε δημιουργείτε συνθήκες υπερθέρμανσης των ριζών με αποτέλεσμα να μη μπορούν να δέσουν οι καρποί. Οι τοματιές θα ανθίζουν, αλλά τα άνθη θα πέφτουν. Γι' αυτό προσέξτε να μην παραζεσταίνονται οι γλάστρες σας.

Τι γλάστρες να χρησιμοποιήσετε

Όπως είπαμε, όσο μεγαλύτερη η γλάστρα, τόσο το καλύτερο. Οι γλάστρες που θα χρησιμοποιήσετε πρέπει να έχουν άνοιγμα (διάμετρο) τουλάχιστον 45 εκατοστά και ανάλογο ύψος. Μπορείτε να φτάσετε μέχρι γλάστρες με άνοιγμα 60 εκατοστά. Οι μεγάλες αυτές γλάστρες είναι κατάλληλες όχι μόνο για τομάτες, αλλά και για άλλα φυτά που μεγαλώνουν πολύ - μελιτζάνες, μπάμιες, αγγούρια, φασόλια, κολοκυθάκια, πιπεριές κ.ά. Φυσικά, αν επιλέξετε μια ποικιλία τομάτας που δεν μεγαλώνει τόσο πολύ, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μικρότερη γλάστρα.

Ας δούμε τώρα από τι υλικό θα είναι οι γλάστρες σας ή μάλλον ποιά είναι τα τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα κάθε υλικού.

    Πήλινες γλάστρες. Είναι μια πολύ καλή επιλογή. Δένουν καλά με οποιοδήποτε περιβάλλον και προσφέρουν καλή κυκλοφορία του αέρα και του νερού. Προσέξτε όμως: Οι πήλινες μη γλασαρισμένες γλάστρες στεγνώνουν πολύ γρήγορα. Γι' αυτό πρέπει να παρακολουθείτε στενά τις τομάτες σε τέτοιες γλάστρες για να έχετε τη σιγουριά ότι έχουν αρκετό νερό. Επίσης, ένα μειονέκτημα των πήλινων γλαστρών είναι ότι σπάνε ευκολότερα από άλλου τύπου γλάστρες.

    Πλαστικές γλάστρες. Πρακτικές και φτηνές, οι πλαστικές γλάστρες είναι σήμερα η καλύτερη επιλογή. Αντέχουν στην παγωνιά και το καλοκαίρι διατηρούν καλύτερα την υγρασία - το χώμα μέσα σε πλαστικές γλάστρες δεν θέλει τόσο συχνό πότισμα.

    Άλλα υλικά. Δοχεία από τσιμέντο, υαλοβάμβακα, μέταλλο, πεπιεσμένο χαρτί, μεταλλικό πλέγμα - ακόμα και παλιοί κουβάδες, παροπλισμένοι σκουπιδοτενεκέδες ή καλά πλυμένα δοχεία από μπογιές - σχεδόν κάθε είδους δοχείο με κατάλληλο μέγεθος μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν γλάστρα για την καλλιέργεια της τομάτας. Μην ξεχάσετε να ανοίξετε τρύπες στον πάτο για αποστράγγιση.

    Σακούλες. Οι σακούλες γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς σαν δοχεία καλλιέργειας τομάτας και άλλων λαχανικών. Δείτε λεπτομέρειες στο άρθρο μας Σακουλόκηποι για λαχανικά.

Πώς να ξεκινήσετε τον γλαστρόκηπό σας

Πρώτα απ' όλα, ας δούμε τι υλικά θα χρειαστείτε για να ξεκινήσετε τις τομάτες σας σε γλάστρες. Θα χρειαστείτε: Γλάστρες, φυτόχωμα, νερό, φτυαράκι, υλικό αποστράγγισης για τις γλάστρες, λίπασμα για τομάτες, κομπόστ, φυντάνια τομάτας, πάσσαλους για στήριξη ή κλωβούς τομάτας. Μόλις τα έχετε συγκεντρώσει, το φύτεμα στις γλάστρες θα χρειαστεί λίγα μόλις λεπτά για κάθε γλάστρα.

    Ποτίστε καλά τα φυντάνια τομάτας στα γλαστράκια τους.

    Ετοιμάστε το φυτόχωμα. Ρίξτε σε ένα κουβά 3 μέρη φυτόχωμα και ένα μέρος κομπόστ, ανακατέψτε καλά και μουσκέψτε το μείγμα.

    Ρίξτε 2-3 εκατοστά υλικού αποστράγγισης στον πάτο στης γλάστρας. Τέτοια υλικά μπορεί να είναι άμμος, χαλίκι, κομμάτια από σπασμένα κεραμίδια, μπαλάκια από χαρτί εφημερίδας ή τριμμένο πολυστυρένιο (styrofoam).

    Γεμίστε τα τρία τέταρτα της γλάστρας με μουσκεμένο μείγμα φυτοχώματος και κομπόστ. Προσθέστε μια χούφτα λίπασμα τομάτας αργής διάλυσης και ανακατέψτε καλά.

    Βγάλτε ένα φυντάνι τομάτα από το γλαστράκι του. Αν το φυντάνι έχει γερό ριζικό σύστημα ή αν έχουν κολλήσει στα τειχώματα οι ρίζες του, ίσως χρειαστεί να πιέσετε το γλαστράκι στο πλάι για να απελευθερωθούν οι ρίζες. Αφού μάλιστα θα έχετε ποτίσει προηγουμένως το φυντάνι, το χώμα και οι ρίζες θα πρέπει να αποκολληθούν εύκολα από το γλαστράκι. Αν το ριζικό σύστημα δεν είναι καλά αναπτυγμένο, πρέπει να πιάσετε απαλά το σβώλο του χώματος με τις ρίζες.

    Χαλαρώστε τις ρίζες. Απλώστε απαλά τις μπερδεμένες ρίζες στη βάση του σβώλου με τις ρίζες. Αυτό θα βοηθήσει το φυτό να εγκλιματιστεί πιο γρήγορα στη γλάστρα και να απλώσει το ριζικό του σύστημα σε όλη τη γλάστρα.

    Σκάψτε ή ανοίξτε με το χέρι μια μικρή τρύπα στο κέντρο του χώματος. Τοποθετήστε το φυντάνι έτσι ώστε ο σβώλος με τις ρίζες να βρίσκεται 2,5 εκατοστά κάτω από την επιφάνεια του χώματος. Τοποθετήστε από πάνω λίγο χώμα και πιέστε το ελαφρά. Δεν πειράζει αν θαφτεί λίγο ο κορμός του φυντανιού - θα σχηματιστούν εκεί ρίζες και το φυτό θα προσαρμοστεί πιο γρήγορα.

    Φυτέψτε μόνο ένα φυντάνι τομάτας σε κάθε γλάστρα. Οι τοματιές έχουν δυνατό ριζικό σύστημα και αν αρχίσουν να στριμώχνονται πολύ νωρίς, θα αρχίσουν και να ανθίζουν νωρίς και να παράγουν μικρότερους καρπούς από το ιδανικό. Γι' αυτό άλλωστε οι γλάστρες για τοματιές πρέπει να είναι αρκετά μεγάλες.

    Πασσαλώστε το φυτό. Χώστε προσεκτικά ένα κατάλληλο πάσσαλο (2-3 εκατοστά διάμετρος, 1,8-2,00 μέτρα ύψος) δίπλα από το φυτό και σε απόσταση 5-8 εκατοστά από τη βάση του φυτού. Προσέξτε να μην τρυπήσετε με τον πάσσαλο τον σβώλο με τις ρίζες. Ο λόγος που βάζουμε τώρα τον πάσσαλο και όχι όταν το φυτό θα είχε αναπτυχθεί είναι για να μην διαταράξουμε το ριζικό σύστημα της τοματιάς που θα έχει γεμίσει τη γλάστρα. Αντί για πάσσαλο, μπορείτε να τοποθετήσετε έναν κλωβό τοματιάς αφού γεμίσετε τη γλάστρα.

    Προσθέστε επιπλέον χώμα για να γεμίσετε τη γλάστρα γύρω από την τρύπα και μέχρι 4-5 εκατοστά κάτω από το χείλος της γλάστρας.

    Απλώστε ένα στρώμα εδαφοκάλυψης (π.χ. κομπόστ) πάνω στην επιφάνεια του χώματος για να μειωθεί η εξάτμιση της υγρασίας.

    Ποτίστε αργά και απαλά τη γλάστρα. Συνεχίστε να ποτίζετε μέχρις ότου αρχίσει να βγαίνει νερό από τις τρύπες αποστράγγισης. Κατά το πότισμα, το χώμα θα καθίσει. Αν το κάθισμα είναι μεγάλο, προσθέστε λίγο κομπόστ στην επιφάνεια.

    Τοποθετήστε τη γλάστρα σε ένα προστατευμένο σημείο για μία ή δύο μέρες ώστε το φυτό να εγκλιματιστεί άνετα στη νέα του κατοικία.

    Τοποθετήστε οριστικά τη γλάστρα σε ένα σημείο με ηλιοφάνεια και προστασία από τον αέρα. Ελέγχετε καθημερινά το χώμα τις πρώτες δύο εβδομάδες. Κρατάτε τις ρίζες των φυτών σας καλά ποτισμένες.

    Κρατήστε αρχείο για κάθε τοματιά σε γλάστρα. Σημειώστε τις ποικιλίες που φυτέψατε και τις ημερομηνίες φύτευσης, καθώς επίσης τη σοδειά που σας προσέφεραν. Οι πληροφορίες αυτές θα σας βοηθήσουν να ξεκινήσετε ακόμα καλύτερα του χρόνου!

Πώς να χρησιμοποιείτε τα λιπάσματα

Οι τοματιές είναι πολύ ορεξάτα φυτά. Δεν χορταίνουν εύκολα και χρειάζονται αρκετή τροφή (λιπάσματα). Χρησιμοποιήστε λοιπόν με προσοχή τα λιπάσματα για τομάτες και τα φυτά σας θα σας ανταμείψουν. Επίσης, πρέπει να δώσετε προσοχή στο γεγονός ότι οι τοματιές χρειάζονται συχνό πότισμα, πράγμα που οδηγεί στο ξέπλυμα του λιπάσματος από τη γλάστρα. Για όλους αυτούς τους λόγους, δοκιμάστε τα εξής:

    Ρίχνετε λίγο λίπασμα συχνά και όχι πολύ λίπασμα σε αραιότερα διαστήματα. Στις τοματιές αρέσει η τακτική λίπανση με μικρές ποσότητες λιπάσματος. Μερικοί κηπουροί επιμένουν σε εβδομαδιαία ή συχνότερα ταΐσματα, ενώ άλλοι λένε ότι η λίπανση κάθε δεκαπενθήμερο είναι αρκετή. Επειδή σε κάθε περίπτωση υπάρχουν πολλές μεταβλητές (ποικιλία τομάτας, μέγεθος γλάστρας, μέγεθος φυτού, μείγμα φυτοχώματος, ο καιρός στην περιοχή σας), προσπαθήστε να βρείτε το καλύτερο πρόγραμμα ταΐσματος για τις δικές σας τοματιές.

    Είναι εύκολο να δείτε εάν ταΐζετε πολύ τις τοματιές σας: Παράγουν περισσότερα φύλλα παρά καρπούς. Εάν η παραγωγή είναι μικρή ή αρχίζουν να κιτρινίζουν τα φύλλα, κατά πάσα πιθανότητα δεν ταΐζετε αρκετά τις τοματιές σας.

    Ένα καλό λίπασμα για τοματιές σε γλάστρες πρέπει να έχει περισσότερο φωσφόρο παρά άζωτο. Το πολύ άζωτο σημαίνει πολλά φύλλα και λίγο καρπό. Πώς θα το καταλάβετε; Πάνω στη συσκευασία του λιπάσματος αναγράφονται τρεις αριθμοί. Ο πρώτος αναφέρεται στο άζωτο που περιέχει το λίπασμα και ο δεύτερος στον φώσφορο. Αν ο δεύτερος λοιπόν αριθμός είναι μεγαλύτερος από τον πρώτο, τότε το λίπασμα είναι καλύτερο για τις τοματιές σας στις γλάστρες.

    Μη λιπαίνετε τις τοματιές σας το μεσημέρι ή όταν ο καιρός είναι πολύ ζεστός - πάνω από 33-35 βαθμούς Κελσίου. Τα φυτά δυσκολεύονται να αφομοιώσουν επιπλέον θρεπτικές ουσίες όταν κάνει ζέστη.

Πώς να ποτίζετε τις τομάτες σας στις γλάστρες

Είπαμε εξαρχής ότι οι τομάτες είναι πολύ εύκολα φυτά. Όταν τις καλλιεργούμε σε γλάστρες, όμως, πρέπει πάνω απ' όλα να προσέχουμε το πότισμά τους. Πρώτα απ' όλα, επειδή το νερό στεγνώνει γρήγορα στις γλάστρες και ύστερα επειδή οι ρίζες των φυτών δεν μπορούν να ψάξουν πιο βαθιά για υγρασία. Οι τοματιές είναι 95% νερό και πρέπει να πίνουν νερό τακτικά για να αναπληρώσουν τα υγρά που εξατμίστηκαν είτε λόγω του καιρού είτε από την αναπνοή τους. Όταν παραλείπουμε να τις ποτίσουμε, παθαίνουν στρες και κινδυνεύουν. Τί πρέπει λοιπόν να ξέρετε και να κάνετε για να έχουν πάντοτε τη σωστή υγρασία οι τοματιές σας;

    Ελέγχετε καθημερινά το χώμα. Κρατάτε το ομοιόμορφα υγρό. Όταν βυθίζετε το δάχτυλό σας πέντε εκατοστά μέσα στο χώμα και είναι στεγνό, είναι ώρα να ποτίσετε.

    Ποτίζετε το χώμα, όχι το φυτό. Το νερό που πέφτει στα φύλλα και τα κλαδιά υποθάλπει ασθένειες.

    Όσο μεγαλώνουν τα φυτά, τόσο αυξάνονται οι ανάγκες τους σε νερό.

    Προσέξτε: Το νερό τρέχει γρήγορα μέσα από ένα καλά αποστραγγιζόμενο χώμα. Όταν βλέπετε το νερό να βγαίνει από τις τρύπες αποστράγγισης στον πάτο της γλάστρας, ίσως σκέπτεστε ότι ποτίσατε καλά, αλλά ένα μεγάλο μέρος της υγρασίας έχει χαθεί. Γι' αυτό τα ταψάκια κάτω από τις γλάστρες βοηθάνε. Συγκεντρώνουν το νερό που περισσεύει κι έτσι οι ρίζες μπορούν αργότερα να τραβήξουν το νερό πάνω στο φυτό. Επίσης, όπως ήδη αναφέραμε, πολύ βοηθάει η παρουσία κομπόστ στο μείγμα του φυτοχώματος.

    Μην αφήνετε να μαραίνονται πολύ τα φύλλα. Αν διαπιστώσετε πως τα φύλλα των φυτών συνεχώς μαραίνονται στον απογευματινό ήλιο, μετακινήστε τις γλάστρες σε άλλο σημείο.

    Το πότισμα είναι δίκοπο μαχαίρι. Πρέπει να ποτίζετε συχνά για να έχετε καλή παραγωγή τομάτας. Αλλά το πότισμα ξεπλένει τις θρεπτικές ουσίες από τις γλάστρες. Οι τοματιές στις γλάστρες μπορούν να αναπτυχθούν κανονικά και να προσφέρουν εξαιρετικές σοδειές, αλλά μόνο όταν ποτίζονται και λιπαίνονται τακτικά. Γι' αυτό, όπως αναφέραμε πιο πάνω, πρέπει να λιπαίνετε συχνά τις τοματιές στις γλάστρες για να αναπληρώνεται η απώλεια θρεπτικών ουσιών λόγω ποτίσματος.

    Προσέξτε τη σήψη καρπού. Εμφανίζεται σαν μια καφετιά, βαθουλωτή και μάλλον στεγνή σήψη με μέγεθος μισού ευρώ ή μεγαλύτερο, προς την πλευρά του άνθους - δηλαδή από την άλλη μεριά του μίσχου. Προκαλείται από έλλειψη ασβεστίου που συνδυάζεται με ακατάστατο πότισμα του φυτού. Το τακτικό πότισμα βοηθάει να εξαφανιστεί το πρόβλημα. Η σήψη καρπού προσβάλλει πιο εύκολα τα φυτά νωρίς την άνοιξη, όταν οι τοματιές είναι νεαρές και δυσκολεύονται να απορροφούν το ασβέστιο που χρειάζονται για τη σωστή ανάπτυξη του καρπού. Τα περισσότερα φυτοχώματα περιέχουν αρκετό ασβέστιο. Όσο μεγαλώνουν τα φυτά, το πρόβλημα εξαφανίζεται. Για να το αποφύγετε, προσθέστε τριμμένα τσόφλια αυγού στο μείγμα φυτοχώματος όταν φυτεύετε τις τομάτες.

Τα παράσιτα που προσβάλλουν τις τομάτες σε γλάστρες

Μερικά παράσιτα της τομάτας προσβάλλουν συχνότερα τις τομάτες σε γλάστρες παρά αυτές που μεγαλώνουν στο χώμα. Ένας τρόπος να περιοριστούν οι κίνδυνοι προσβολής είναι να χρησιμοποιείτε καθαρό φυτόχωμα στις γλάστρες σας. Και ο άλλος τρόπος είναι να βρίσκεστε σε επιφυλακή για να εντοπίζετε τα παράσιτα. Τα συχνότερα από αυτά είναι:

    Αφίδες. Είναι μικροσκοπικά έντομα, που μπορείτε να τα εντοπίσετε από το κατσάρωμα που προκαλούν στα φύλλα. Τρώνε τα τρυφερά φύλλα δημιουργώντας τρύπες ή μαραζωμένα βλαστάρια. Μπορείτε να τις διώξετε ψεκάζοντάς τες με νερό ή με ένα διάλυμα μερικών σταγόνων υγρού σαπουνιού σε νερό μέσα σε μια μπουκάλα ψεκασμού. Επειδή οι αφίδες αναπνέουν από το δέρμα, το διάλυμα βουλώνει τους πόρους και σκάνε. Ακόμα καλύτερα είναι να προλάβετε μια επίθεση αφίδων. Παραδείγματος χάρη, σε μια-δυό κοντινές γλάστρες φυτέψτε καμπανούλες (morning glory) που προσελκύουν εχθρικά για τις αφίδες έντομα.

    Ψαλίδες. Είναι πρασινωπά έντομα με κιτρινωπή, κόκκινη ή μαύρη διχαλωτή ουρά. Το χρώμα τους επιτρέπει να κρύβονται στην τοματιά. Κολλάνε στο κάτω μέρος των φύλλων και έτσι δεν φαίνονται εύκολα. Τρώνε τόσο τα φύλλα της τοματιάς όσο και τις πράσινες τομάτες. Ψάξτε για φύλλα που λείπουν, για μαραμένα φύλλα ή για σκουροπράσινα σφαιρίδια σε χαμηλότερα φύλλα που αποκαλύπτουν ότι υπάρχουν ψαλίδες λίγο ψηλότερα. Τις πιάνετε με το χέρι και τις ρίχνετε σε σαπουνόνερο πριν τις πετάξετε στα σκουπίδια.

    Γυμνοσάλιαγκες. Οι τοματιές που δεν πασσαλώθηκαν απλώνονται στο δάπεδο και οι γυμνοσάλιαγκες κάνουν γιορτή - έχουν εύκολη πρόσβαση στα φύλλα. Μια λύση είναι να πασσαλώσετε τις τοματιές σας. Μια άλλη να ψεκάσετε με άλατα μαγνησίου (Epsom salts) στα σημεία που σουλατσάρουν οι γυμνοσάλιαγκες.

http://www.kevio.gr/garden/vegetables/tomatoe/container-tomatoes/